Νομός Ημαθίας

Νομός της κεντρικής Μακεδονίας, με πρωτεύουσα τη Βέροια. Έχει έκταση 1.688 τ.χλμ.

Θέση – Όρια. Ο νομός Ημαθίας συνορεύει με τους νομούς Πέλλας, Θεσσαλονίκης, Πιερίας και Κοζάνης.

Γεωγραφικά στοιχεία – Κλίμα. Στο νότιο και νοτιοδυτικό τμήμα του ο νομός είναι ορεινός, γιατί εκεί υψώνονται τα βουνά Βέρμιο και Πιέρια. Το Βέρμιο είναι ένα από τα σπουδαιότερα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας. Σπουδαιότερες κορυφές του είναι η Μαύρη Πέτρα (2.077 μ.), το Τσανακτζή (2.052 μ.), το Παλάτι (1.895 μ.) κ.ά.

Το ανατολικό και βόρειο τμήμα του νομού αποτελεί τη μεγάλη πεδιάδα της Βέροιας, την οποία διασχίζουν οι ποταμοί Λουδίας και Αλιάκμονας και την καθιστούν ιδιαίτερα εύφορη.

Ο Αλιάκμονας μπαίνει στο νομό απ’ τη βαθιά κοιλάδα που έχει ανοίξει ανάμεσα στο Βέρμιο και στα Πιέρια, για να συνεχίσει την πορεία του μέσω του νομού Πιερίας και να εκβάλλει στο Θερμαϊκό κόλπο. Ο Λουδίας, που είναι ο δεύτερος μεγάλος ποταμός του νομού, εκβάλλει και αυτός στο Θερμαϊκό κόλπο.

Το κλίμα του νομού είναι ηπειρωτικό. Κατά τους χειμερινούς μήνες φυσά στη πεδιάδα ο τοπικός άνεμος, Καρατζοβίτης.

Οικονομία. Η οικονομία του νομού στηρίζεται στη γεωργία και τη κτηνοτροφία.

Στη μεγάλη πεδιάδα της Βέροιας καλλιεργούν ροδάκινα, μήλα, σιτηρά, όσπρια, καπνός, βαμβάκι, σουσάμι, ζαχαρότευτλα, πατάτες, λαχανικά και κτηνοτροφικά φυτά. Έχει επίσης αρκετά αναπτυγμένη κτηνοτροφία αιγοπροβάτων, γουρουνιών βοδιών κ.ά.

Σημαντική είναι και η βιομηχανική ανάπτυξη με μονάδες επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων, νηματουργίας και υφαντουργίας.

Τα τελευταία χρόνια αξιόλογη είναι και η τουριστική κίνηση στο νομό, εξαιτίας των αρχαιολογικών ευρημάτων της Βεργίνας και της κατασκευής χιονοδρομικού κέντρου στο Σέλι της κοινότητας Κάτω Βερμίου.

Ιστορία Η πρωτεύουσα του νομού Βέροια, χτισμένη στους ανατολικούς πρόποδες του Βέρμιου σε υψόμετρο 130 μ., πήρε το όνομά της από τη νύμφη Βέροια, κόρη του Άδωνη και της Αφροδίτης. Η πόλη κατοικήθηκε απ’ τα προϊστορικά χρόνια και γνώρισε μεγάλη ακμή στη ρωμαϊκή περίοδο με την ίδρυση του Κοινού των Μακεδόνων. Την Βέροια επισκέφτηκε ο Απόστολος Παύλος, μαζί με το Σύλλα και τον Τιμόθεο, και ίδρυσε το 50-51 την πρώτη εκκλησία της Βέροιας. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η πόλη είχε ορισμένα προνόμια. Απελευθερώθηκε στις 16 Οκτωβρίου του 1912.

Άλλη αξιόλογη πόλη του νομού είναι η Νάουσα, που οφείλει το όνομά της στα πολλά νερά της. Είναι χτισμένη στις ανατολικές πλαγιές του Βέρμιου σε υψόμετρο 330 μ. Περίφημοι είναι οι καταρράχτες της, που συνετέλεσαν παλιότερα στην ανάπτυξη της βιομηχανίας της υφαντουργίας. Κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι της Νάουσας ξεσηκώθηκαν εναντίον των Τούρκων με αρχηγούς τους Καρατάσιο, Ζαφειράκη και Γάτσο. Η επανάσταση απέτυχε και ο Αβδούλ Αμπούτ έσφαξε τους κατοίκους ή τους αιχμαλώτισε. Οι γυναίκες της Νάουσας για να μην πιαστούν αιχμάλωτες ρίχτηκαν στο μικρό ποταμάκι της Αραπίτσας.

Αξιοθέατα: – τα αρχαιολογικά ευρήματα της Βεργίνας όπου βρέθηκαν τάφοι μεγάλης αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής αξίας.

– το Νυμφαίο, περιοχή κοντά στη Νάουσα όπου οι ανασκαφές αποκάλυψαν το ιερό των νυμφών και τη σχολή του Αριστοτέλη.

– οι βυζαντινές εκκλησίες και τα αρχοντικά της Βέροιας, ενδεικτικά σημεία της μακραίωνης ιστορίας της πόλης.

– οι καταρράχτες στη θέση Άγιος Νικόλαος στη Νάουσα.

– το χιονοδρομικό κέντρο στο Σέλι, από τα μεγαλύτερα και καλύτερα οργανωμένα χιονοδρομικά κέντρα της Ελλάδας.

ΒΕΡΟΙΑ

Πρωτεύουσα του νομού Ημαθίας.

Είναι χτισμένη στους πρόποδες του Βερμίου και νοτιοανατολικά των Πιερίων, σε υψόμετρο 130 μ. Διασχίζεται από τον Τριπόταμο, παραπόταμο του Αλιάκμονα. Η Βέροια είναι μια από τις ωραιότερες πόλεις της Ελλάδας με παραδοσιακά σπίτια, εσωτερικές αυλές, στενά καλντερίμια κ.λπ.

Είναι πόλη γεωργική, με μεγάλη παραγωγή βαμβακιού, δημητριακών και οπωροφόρων. Η καλλιέργεια των φρούτων έχει συστηματοποιηθεί, με αποτέλεσμα η πόλη να εξάγει σημαντικές ποσότητες στο εξωτερικό. Το υπέδαφος των γύρω βουνών είναι πλούσιο σε μάρμαρα, των οποίων η επεξεργασία γίνεται στην περιοχή της Καστανιάς. Βασικός οικονομικός πόρος της πόλης είναι και η κτηνοτροφία. Η Βέροια έχει εργοστάσια νηματουργίας, αλευροποιίας, εκκοκκιστήρια βαμβακιού, κονσερβοποιίας, καθώς και ελαιοτριβεία· τα εργοστάσια αυτά τροφοδοτούνται σε ενέργεια από τα άφθονα νερά του ποταμού Τριπόταμου. Σημαντική είναι η παραγωγή – σε επίπεδο βιοτεχνίας και οικοτεχνίας – λινών και βαμβακερών υφασμάτων εξαιρετικής ποιότητας.

Ιστορία. Η Βέροια αναφέρεται για πρώτη φορά σε κείμενα του Θουκυδίδη το 432 π.Χ , αλλά υπάρχουν ενδείξεις άτι η πόλη κατοικήθηκε από το 1000 π.Χ. Το όνομά της το πήρε πιθανότατα από το μυθικό ιδρυτή της Φέρωνα ή Βέρωνα ή από την κόρη του βασιλιά Βέρητα, που ήταν, κατά τη μυθολογία, γιος του Μακεδόνα. Οι πρώτοι κάτοικοί της, οι Βρύγες, εκτοπίστηκαν από τους Μακεδόνες, που ανάδειξαν την πόλη ως το δεύτερο μεγαλύτερο κέντρο τους, μετά την Πέλλα. Η Βέροια γνώρισε μεγάλες δόξες στη ρωμαϊκή περίοδο. Έγινε κέντρο θρησκευτικής λατρείας των Ρωμαίων με την ίδρυση του “Κοινού των Μακεδόνων”, συνομοσπονδίας με πολιτικές και θρησκευτικές δραστηριότητες. Στην πόλη υπήρχαν πολλοί Εβραίοι, προς τους οποίους κήρυξε ο Απόστολος Παύλος όταν την επισκέφτηκε (50 – 51 μ.Χ.).

Στα βυζαντινά χρόνια η Βέροια διατήρησε την ακμή της μέχρι το τέλος του 9ου αι. οπότε λεηλατήθηκε από τους Βουλγάρους. Στη συνέχεια κυριεύτηκε διαδοχικά από τους Νορμανδούς (1185) και τους Φράγκους (1204) και στα μέσα του 13ου αι. από τους Σέρβους. Το 1436 καταλήφτηκε από τους Τούρκους και παράμεινε στην κατοχή τους ως το 1912 που ελευθερώθηκε.

Από την Επανάσταση μέχρι και το τέλος του 19ου αι , η Βέροια πήρε μέρος σε όλα τα κινήματα εναντίον των Τούρκων του 1822 (Καρατάσος, Γάτσος, Ζαφειράκης), του 1854, 1878, 1897 και σε όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα.

Αξιοθέατα: – πύργος του 3ου μ.Χ. αι. και ερείπια του κάστρου της πόλης^.

– 51 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες (του Χριστού, του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου κ.ά.)^.

– Αρχαιολογικό Μουσείο^.

– εβραϊκή συνοικία Μπαρμπούτα, με αρχοντικά του 18ου και 19ου αι.^.

– συνοικία Κυριώτισσα, με διατηρητέα σπίτια^.

– το Βήμα του Απ. Παύλου στην πλατεία^.

– παλιά αγορά^.

– γραφικές τοποθεσίες (Πασά-Κιόσκι, Πάρκο Ελιάς, σαραντόβρυσες)^.

– αρχαιολογικά ευρήματα και μακεδονικοί τάφοι στη Βεργίνα και τα Λευκάδια^.

– προϊστορικοί οικισμοί στη Νικομήδεια^.

– Μονή Παναγίας Σουμελά^.

– σπήλαιο Τρύπα του Μιχάλη στο Σέλι.